EMA HOTU MEHI ATU SAI EMA DILI

CRISPIN DA COSTA PERREIRA

Tamba sa? Nia resposta Dili-cidade, Dili-servicu barak, Dili-iha informasaun oioin, Dili-kapital, Dili-Malae barak, Dili-iha kristu rei, Dili-iha Joao Paulo, Dili-iha raihenek mutin, Dili-iha Timor Plaza, Dili-iha Colmera, Dili,-iha tasi tolu, Dili-iha monumentu 12 Novembro, Dili-iha Bioskop, Dili-iha Largo Lecidere, no Dili O nia furak halo ami mehi atu-ba.

Laos deit fatin rame-rame, maibe Dili mos nudar Kapital ba desenvolvimentu rekurcu umanu/eskola colegio sira. Hahu eskola infantil to’o universidade nia hun/abut iha Dili. Tamba sa Dili? So Dili mak iha eskola diak, laos eskola publiku maibe eskola privadu (Colegio): Iha Eskola Colegio St. Madalena de Canossa, Colegio Paulo Sestu, Colegio Kurasaun de Jesus Becora,  Colegio Sao Miguel, no Colegio Sao Pedro. Eskola Colegio sira ne’e perparadu hodi fo atendementu ba estudante sira iha aulas, bibleoteka, profesor/a inklui implementasaun kurikulu nebe mak koresponde-ho desenvolvimentu nebe mak iha. Colegio sira halo Dili sai fatin nebe mak atrai estudante municipiu hodi asesu tamba sira nia kualidade.

Dili fatin fila-liman; iha merkadu Taibesi, Merkadu Man-Leu Uana, Merkadu Colmera, Markadu Becora, Loja Kuluhun, Loja iha Bidau, Loja iha Audian, Loja iha Fatuhada, Loja iha Ai-Mutin, Loja Kampung Alor, Loja Timor Plaza. Nemak Dili, fatin nebe nakonu-ho bisnis, fatin nebe sempre ha-mosu esperanca negociu, i Dili fatin hodi konsentra produtu oioin liliu produtu importa. Aliende ne’e Dili mos sai Centru distribuisaun ekonomiku ba municipiu sira. Dili, O Furak Duni; Loron ida ami sei ba hodi hare rasik O tamba iha foho ami la-bele no la-iha buat ida.... Dili, O Ami Nia Mehi. Ami tenke ba hodi hadau netik osan oituan atu tulun oan sira nia kadernu no lapis. 

Dili KAPITAL FURAK; Iha Indonezia nia tempu tenke ba Jakarta, nune mos Portugal kolonial avo kontenti wainhira hetan oportunidade ba Lisboa, katak rua-rua ne’e do’ok demais entau agora ita dada besik mai Dili. Istoria Dili sai Kapital-Nasaun naruk tebes i kuaze 200 mil liu ema Timor mate hodi hari’i estadu ida ne’e no Dili sai kapital. Centru ba municpiu 13 no sira hotu mehi mai iha Dili. Laos mai vizita maibe hodi buka moris hanesan mos mehi sira seluk. Ami esforcu nafatin hodi loron ida bele to’o-ba ami nia Kapital Dili.

Dili sai Centru Administrasaun; Centru hodi sai funcinariu publiku, centru hodi trata BI, centru hodi trata BI Portugal, Centru hodi trata Certidaun, Centru hodi muda kartaun eleitoral, centru hodi trata pasaporte, centru trata identidade motor kareta, centru halo rejistu civil, centru hodi hetan atendementu justica, centru asesu ba informasaun. Dili,  O Centru dunik, i Merese hodi AMI MEHI.

Dili mos sai Centru ba ATENDEMENTU SAUDE, centru ba doutor no infermeiru, centru ba ai-moruk (wainhira la-iha ospital ami bele buka iha klinika), centru ba inan partus sira, centru ba atendementu, centru operasaun, centru hetan ba tratamentu diak iha kontestu povu mukit. Hospital Nacional Guidu Valadares (HNGV) nebe konecidu iha Timor Leste. Ami nia esperanca ba Dili-Kapital nafatin i wainhira ami hetan moras ruma. O nia centru ne’e halo ami mehi nafatin hodi vizita.

Dili cidade i Dili Centru Modelu ba foin-sae; Centru ba hatais, centru ba modelu fu’uk, centru hatais badak, centru ba pinta/make up, centru ba progresu mode, centru ba salon, no centru taylor/alfaeta. Iha foho anin bot-malirin i gosta hatais kalca/faru ou lipa naruk maibe iha Dili sempre mosu modelu kalca/faru badak nebe oioin. Mosu mos modelu tesi fu’uk oioin inklui modelu botak, Oooo Dili O Botak dunik i furak demais. O centru ba pinta liman, ain, oin, ibun, no fu’uk. Hau nia familia uluk fu’uk kribo, agora sai fu’uk ben depois fila husi Dili; ami hatais lipa no agora fila mai foho hatais kalca/saya-badak, uluk ami pinta ibun ho malus/bua; agora sira kaer la’pis no lapijeira hodi pinta ibun no dada matan-fulun. Dili, O nia modelu nemak merese AMI BUKA, O halo ami-foho iha esperanca foun ba vida katuas no ferik. O nia Modelu ne’e inspira ami nia vida hodi muda lipa kalca badak/saya badak, nebe tuir AMI presija hena oin-tuan mak suku no dala ruma gasta osan mos oituan. Nune mos wainhira face fasil no gasta sabaun la-dun barak. O ami nia mehi LORON IDA KALCA/SAYA SEI BADAK I FU’UK SAI LOS HOTU.

Dili Centru ba ESTRADA/liron METAN-KABER. Dili, liron hira mak halo ona mais nia rohan sidauk to’o (nia rohan laek)? Nia rohan sei nafatin iha Dili maibe karik mosu iha ne’ebe. Buat nebe konvida ami foho hodi to’o-ba asiste netik nia rohan hodi konta tuir ba oan sira konaba estrada Dili nia kaber. Oinsa mobiliza ekipamentu-nia prosesu-to’o fui aspal hanesan furak tebes tamba rai mamuk sai liron nebe kaber i metan. Iha Vikeke depois ukun rasik-an nia liron hahu Baucau tesik ba nakonu-ho rai rahun, kuak, i ta’hu, kondisaun ne’e LA-ATRAI EMA HODI BA VIKEKE. Wainhira estado halo ASPAL METEN KABER iha Vikeke vila populasaun iha Posto 4 seluk tun hodi hare ASPAL METAN KABER NE’E. Duke hare liron metan-kaber pedasuk iha Vikeke diak-liu ba Dili hodi hare ASPAL METAN KABER, NIA ROHAN LAEK. O Dili, O Nia Liron Metan Kaber duni i halo ami foho kan-los hodi hare O.  

Dili Centru ba Nutrisaun Diak; Ami nia Aifarina, hudi, talas, koto, no modo nia para fatin ami la-hatene; afinal iha Dili. Depois ne’e nia forma sai nutrisaun, iha foho han la-sukat maibe iha Dili forma nutrisaun tan ne’e han tenke sukat, troka-malu, tenke hili, no limita. “ Ami hela iha Aileu, Bobonaro, Ossu, Bazartete, Maucatar, LA-BELE HAN IKAN TARU-HO kolega sira hela iha Laga-tasi Liquica-tasi, Atabae-tasi Suai-tasi, nsst”. Iha Dili sira dehan nutrisaun mak ida ne’e i han karik tenke hada’o malu; mesmu ita ema foho ida sira Dili-tasi han rua-nulu. Manu-tolun iha foho ami da’an foin han i presija tempu, iha Dili sira sona deit; lais los. Iha Dili diak ba labarik mais ami foho dehan so ba ema bot i dala ruma fulan ida han dala ida. Nune mak NUTRISAUN IHA DILI, O Centru i Ami sei ba hodi aprende han ikan no oinsa sona manu-tolun hodi hadiak ami foho nia nutrisaun. O nia Manu-tolun ho ikan ne’e ami sei buka to’o hetan, karik ami la-hetan iha jerasaun seluk sei hetan.

Depois Timor Ukun-An, Dili Centru ba buat hotu. Depois Ukun-An Dili sai Mehi ba ema hotu. Depois Ukun-An Dili sai sasukat ba hotu-hotu. Depois Ukun-An Dili sai sentru aprende problema, abut no aprende hana-malu, centru-ba artemachais, centru aprende politika, centru ba atuasaun policia, centru ba naukten GRAVATADUS, centru mos fahe rumoris, centru ba fahe projetu, centru mos provokator politikus sira, i centru mos EMA BOT SIRA. O centru duni i la-iha ema ruma

koalia opsaun ba ema foho sira katak Dili Uniku iha Timor Leste..........Parabens ba Dili, hau sei ba hodi hela iha ne’eba hanesan familia seluk nebe muda-ona antes. O Merese Hau Mehi O... KARIK AMI FOHO REKERE BA ESTADU HODI HALO MOS DILI IHA TERITORIU TIMOR LESTE TOMAK???????MP0816. https://www.youtube.com/watch?v=VI5l_N5rK8M